In de oceanen drijft ontzettend veel plastic. Grote stukken op het water, maar ook bijna onzichtbare stukjes (microplastics) onder water. Een wereldwijd probleem, waar verandering in moet komen. We spreken van ‘Plastic soep’. Plastic hoort niet in de zee thuis en het heeft een nare eigenschap: het vergaat namelijk niet. In de natuur of in zee valt het langzaam uit elkaar in steeds kleinere stukjes. Dieren in en rondom de zee, zien het aan voor voedsel en eten het op. Of ze raken verstrikt in het plastic. Dieren kunnen plastic niet verteren en als ze het opeten kunnen ze er zelfs dood van gaan.
Elke minuut belandt er een vuilniswagen aan plastic afval in onze oceanen. 94% komt op de zeebodem terecht, 1% blijft ronddrijven en 5% spoelt aan. Dat komt neer op 8 miljoen ton plastic per jaar. (Bron: Greenpeace)
De mens heeft plastic uitgevonden en de mens zal de bijkomende problemen ook weer moeten oplossen. Maar wie zijn precies de veroorzakers van de plasticsoep en wie is verantwoordelijk? Wie zijn de plasticvervuilers? Er zijn drie partijen die verantwoordelijkheid dragen. Overheden die regels kunnen maken en handhaven, bedrijven die plastic produceren of toepassen, en de consumerende burger. Elke partij draagt een eigen verantwoordelijkheid. Maar in plaats van gezamenlijk de plasticsoep aan te pakken, wordt vooral naar elkaar gewezen. Zo zijn bedrijven geneigd om de verantwoordelijkheid bij consumenten te leggen. Die worden geacht zich te gedragen en niets in het milieu achter te laten. Overheden zijn op hun beurt huiverig om met nieuwe regelgeving te komen, laat staan die te handhaven. En de burger wijst graag naar overheid én bedrijven, terwijl hij zelf ook al veel kan doen. (bron: plasticsoupfoundation.org)
Wat zijn gevolgen van de plastic soep?
- Plastic afval doodt jaarlijks meer dan 100.000 zeedieren.
- 1 op de 3 zeeschildpadden heeft plastic ingeslikt.
- Meer dan de helft van alle walvissen heeft plastic in de maag.
- Microplastics, kleine stukjes plastics, zijn gevonden in tafelzout en menselijke ontlasting.
- De vissen die wij vangen om te eten, bevatten soms plastic of gifstoffen wat de mens dus ook binnen kan krijgen.
Een positieve noot…
Gelukkig zijn er mooie initiatieven als het gaat om het terugdringen van de ‘Plastic soep’. Ik licht er een paar uit. Hoe groot of hoe klein het initiatief ook is. Een stap vooruit, is een stap vooruit…
De Plastic Soup Foundation heeft als missie, de tsunami van plasticsoep zo snel mogelijk te stoppen bij de bron. Om dat doel te bereiken leggen ze graag de vinger op de zere plek, vooral bij de industrie en de overheid. Ook benadrukken ze steeds meer de relatie tussen plastic en menselijke gezondheid, zoals met hun ‘Plastic Health Summit’ en de campagnes op het terrein van microplastics en plasticafval. Educatie vormt vanzelfsprekend een belangrijke pijler van hun werk, want kinderen zijn de toekomst. De bron van die plasticvervuiling zijn we trouwens vaak zelf; de plasticsoep begint al voor onze eigen deur op de stoep. En ja, we kunnen met z’n allen echt veel meer doen dan we geneigd zijn te denken.
Doe mee, verlos de zee! is in 2010 ontstaan op de stranden van Goeree-Overflakkee. Jutter Matthijs Lievaart verzamelde op De Kwade Hoek een berg zeeafval en plaatste daarbij, een van juthout vervaardigd, bordje met de slogan ‘Doe mee, verlos de zee!’ Toen hij 2 weken later terug kwam was de berg enorm gegroeid. Wandelaars hadden in grote getale gehoor gegeven aan zijn oproep!
De berg werd af en toe verwijderd en het bordje bleef liggen, zodat de berg weer opnieuw kon groeien. Dit bleek het werk te zijn van de boswachters van Natuurmonumenten. Op een gegeven moment was er vlak bij de plek van de berg een houten bak aangespoeld, gegeven door de zee. De boswachters hebben deze naar de plek van de berg gebracht en het bordje erop getimmerd. De Jutbak was geboren!
Een bijdrage in de Jutbak, wordt niet gezien als een druppel op een gloeiende plaat. Iedere bijdrage is een uniek en essentieel deel van een volle emmer. ‘Doe mee, verlos de zee!’ wil dit principe zichtbaar maken: in de jutbak vind je de bijdrage van anderen, anderen vinden de bijdrage van jou en dat stimuleert.
Per 1 juli 2021 komt er statiegeld op kleine plastic flesjes. Op alle plastic flesjes onder de 1 liter komt 15 cent statiegeld. De beslissing is hard nodig in de strijd tegen zwerfafval, nu eerdere pogingen om dat terug te dringen niet voldoende resultaat hebben gehad. Op blikjes komt mogelijk een jaar later ook statiegeld. Jaarlijks gaan zo’n 900 miljoen kleine plastic flesjes over de toonbank. 100 miljoen daarvan belanden in het milieu. Volgens de staatssecretaris is statiegeld een bewezen methode om hergebruik te stimuleren. Inleveren kan straks in supermarkten, bij tankstations en treinstations en via cateraars. (bron: NOS)
De plastic walvis in de Catharijnesingel in Utrecht, trok veel bekijks. De walvis is gemaakt door het New Yorkse ontwerpbureau Studio KCA, in opdracht van de stad Brugge. Het kunstwerk is mooi, indrukwekkend én het heeft een doel. Met het werk willen ze aandacht vragen voor de problemen van de ‘Plastic soep’ in de oceaan. Het kunstwerk heeft officieel: Skyscraper. De enorme walvis is elf meter hoog en gemaakt van vijf ton plastic uit de Grote en Atlantische Oceaan. De ontwerpers hebben via een crowdfunding de bouw van de walvis gefinancierd. Ze verzamelden vier maanden lang blauw en wit plastic afval aan de kusten van Hawaii, New York en Zeebrugge.
‘Als je kijkt naar gewicht, drijft er meer plastic afval uit onze steden in de oceanen dan er walvissen zijn’, aldus STUDIOKCA. ‘Een walvis die uit het water springt, is de eerste ‘wolkenkrabber’ op zee. Als grootste zoogdier in het water leek hij ons gepast om de omvang en schaal van het probleem aan te tonen’ De walwis was te zien in Utrecht en is inmiddels op haar volgende bestemming aangekomen in Singapore.
Singapore. (Bron: www.uu.nl)
Dagelijks kun je met Plastic Whale een alternatieve rondvaart maken: een middag plastic vissen in de Amsterdamse grachten. De stichting strijdt voor plastic vrije wateren door bewustzijn te creëren, maar vooral door met zoveel mogelijk mensen plastic te gaan vissen. De boten waarin je vaart zijn gemaakt van plastic dat uit het water is gevist.
Een belangrijk onderwerp om aan de kaak te stellen, want o wat is het nodig om hier verandering in te brengen. Het liefste veranderingen die echte zode aan de dijk zetten, maar als dat (nog) niet lukt, is elke stap in de goede richting mooi meegenomen. Vele kleine stapjes, maken samen een grote stap. Laten we met z’n allen de verantwoordelijkheid nemen, die we kunnen nemen. Datgene doen, wat binnen ons handbereik ligt. Niets doen is gewoon geen optie meer.
Een inspirerend filmpje over de plastic soep